بیحسی (بیدردی) موضعی و ناحیهای (Local analgesia)
بیحسی موضعی یا انتشاری (Infiltration) عبارت است از تزریق مستقیم داروی بیحسکننده در موضع جراحی و بیحسی ناحیهای (Regional) شامل از بین بردن حس ناحیۀ معینی به وسیلۀ مسدود کردن اعصاب اصلی تعصیبکنندۀ آن میباشد. در هر دو روش، بیحسی ناحیۀ جراحی فراهم میآید. با توجه به اینکه شیوههای مزبور شیوههای ایجاد بیدردی (Analgesia) هستند، بکار بردن اصطلاح بیدردی بر واژۀ بیحسی (Anesthesia) ارجحیت دارد. دو داروی بیحسی که به طور متداول مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از: لیدوکائین هایدروکلراید ۲% (لیدوکائین هایدروکلراید تزریقی ۲%) و مپی واکائین هایدروکلراید ۲% (کاربوکائین)، لیدوکائین به عنوان یک داروی بیحسی موضعی استاندارد ضرورتاً جایگزین پروکائین هایدروکلراید شده است. مصرف مپی واکائین به دلیل القای سریعتر، قدری قدری طولانیتر بودن مدت بیحسی و ایجاد واکنش بافتی به نسبت کمتر رو به افزایش است.
معمولاً اعمال جراحی بویژه در گاو نر (OX) تحت بیدردی موضعی یا ناحیهای انجام میشود. در خیلی از موارد، جراحی روی حیوان ایستاده بدون بهرهگیری از حالت تسکینی انجام میگیرد. در موارد دیگر، تلفیقی از حالت تسکینی و خوابانیدن همراه با تجویز داروی بیحسکنندۀ موضعی استفاده میشود. با ظهور شیوههای بیهوشی عمومی سالمتر و باکفایتتر در جراحی اسب، استفاده از بیحسی موضعی یا ناحیهای در این دام کاهش یافته است. بیحسی موضعی و ناحیهای که هنوز در بعضی از انواع دامها متداول است، در ادامۀ بحث مورد بررسی قرار میگیرند.
بیحسی انتشاری (Infiltration analgesia)
اصول ایجاد بیحسی انتشاری آسان و در کلیۀ گونهها یکسان است. حدود ناحیهای که دارو باید در آن منتشر گردد با تولید برآمدگیهای کورکمانند در زیر پوست بخوبی مشخص میشود. مقادیر اندکی از داروی بیحسی را بوسیلۀ سوزن کوتاهی در موضع اولیه تزریق میکنند، سپس چنانچه بیحسیِ ناحیۀ وسیعتری مورد نیاز باشد، سوزن بلندتری از طریق ناحیهای که ابتدا بیحس شده، وارد میشود. همواره سوزنها باید در ناحیهای که پیشتر دارو در آن انتشار یافته وارد شوند. انتشار دارو ابتدا باید در پوست و زیر پوست و سپس در لایههای عمیقتر مانند ماهیچه و صفاق انجام شود. از تزریق مقادیر زیاد محلول بیحسی به داخل محوطۀ صفاقی باید اجتناب گردد، زیر جذب سریع دارو میتواند به مسمومیت احتمالی منجر شود. تزریق انتشاری باید در امتداد خط مستقیم انجام شود و نیز حتیالمقدور از چرخاندن سوزن به خاطر ایجاد جراحات نسجی اجتناب شود.
بیحسی انتشاری در کلیۀ گونههای دام بزرگ برای بخیهزدن زخمها و برداشتن ضایعات جلدی کاربرد دارد. این شیوه همچنین به شکل بیحسی خطی (Line block) در لاپاراتومی (Laparotomy) مورد استفاده قرار میگیرد. در این مورد داروی بیحسی در امتداد خط برش تزریق میشود. با وجود سهولت آن، انتشار مادۀ بیحسکننده در داخل خط برش در نسوج ایجاد ادم (Edema) میکند و ممکن است برروی التیام زخم تأثیر داشته باشد. به همین لحاظ، اصولاً بهتر است که شیوههای بیحسی ناحیهای بکار برده شود.